यो कहाँको न्याय हो ?

अम्बिका राई

के तपाईंले १६ देसेम्बेर २०१२ को दिन दिल्ली मा घटेको घटनालाई भुल्न भयो?

निश्चय पनि भुल्न भएको छैन होला। बलात्कार जस्तो अप्रिय घटना घटेको त हामी प्रत्येक दिन थाहा पाउछौ। हामीले कुनै पनि पत्रिका उठाएर हेर्यौ भने त्यहाँ कम से कम एउटा त्यस्तो घटनाको उल्लेख गरिएको हुन्छ। हरेक २० मिनेटमा एउटा नारीको बलात्कार हुन्छ हाम्रो समाजमा। अनि यही समाजको डरले गर्दा कैयौ परिवारले आफ्नो चेलीको इज्जतको निम्ति न्याय मांग्न पनि डराउछन्। यही समाज, जसले आफ्नो खोक्रो नियमद्वारा नारीलाई बाधेको छ। हामी कहिले सम्म यस्तो घटनालाई चुपचाप बसेर हेरिरहने?? झुठो स्वतन्त्रताको संग्लोले बाधेको छ नारीलाई यो समाजले। बलात्कृत हुन्छ नारी र दोष लाग्छ उनीहरू माथिनै, उनीहरूको पहिरन माथि। यो कहाको न्याय हो?? यो कस्तो कानुन हो?? न्याय को रूपमा बलात्कार गरिन्छ यो समाजमा, यो कस्तो नियम??

यसै साल जनवरीमा बिरभूम जिल्लामा यस्तै एउटा घटना घट्यो। २० साल मात्र पुगेकी एउटी आधिवासी युवतीको १२ जना युवक मिलेर सामूहिक बलात्कार गरियो। त्यस युवतीको एक अन्य जातिको युवकसंग प्रेम सम्बन्ध थियो। सोही कुरा थाहा पाएर त्यस गाउँको पञ्चायत (कान्गरू कोर्ट )ले ती युवक अनि युवतीलाई रु ५०००० जरिमाना दिने आदेश सुनाए। त्यस युवकले त जसो तसो गरी निर्णय गरेको राशि बुझायो। तर त्यस युवतीले परिवारको आर्थिक अवस्थाले गर्दा तोकिएको राशि बुझाउन नसकेको खण्डमा उसलाई अर्को सजाय सुनाइयो। अनि सजाय थियो बलात्कार ; सामूहिक बलात्कार। 

 ती जना मद्धे ११ जना अपराधीहरू पक्रा परे। ती मद्धे सलिशी सभाको प्रमुख सुनिल सोरेनलाई पनि पक्राउ गरिएको छ। अस्पतालमा युवतीको बयान यस प्रकार थियो- ‘ मलाई प्रत्यक्ष रूपमा थाह छैन कि जम्मा कतिजना थियो । तर जना भन्दा ज्यादा थियो। जना पनि हुन् सक्छ मलाइ थाह छैन। ती सबै मेरो छिमेकीहरू हुन्। कतिलाई म काका भनी सम्बोधन गर्छु अनि कसैलाई दाजु वा भाइ भनी।’

यस्तो छ हाम्रो समाजको स्थिति। के यो न्याय हो? वा न्यायको नाममा धोका। एकातिर यही समाजले पीडितलाई न्याय दिनको निम्ति कानुन बनाउछ, अनि अर्कोतिर यस्तो कानुनले हामीलाई ठगि रहेको हुन्छ।

National crime records bureau अनुसार २०११ देखि २०१२ रिपोर्ट अनुसार बंगालमा सबै भन्दा ज्यादा महिला माथि हिंसा भएको बताएको छ। 

बंगालमा भएको यस्तो घटनाको छोटो रिभिउ – फरवरी २०१२ – पार्क स्ट्रिटमा युवतीको गाडी भित्र बलात्कार। फरवरी २०१२- बर्धवान जिल्लाको काटवा भन्ने ठाउमा एउटी महिलाको आफ्नो छोरीको उपस्थितिमा सामूहिक बलात्कार। डिसेम्बर २०१२- उत्तर २४ परगनाको बारासातमा एउटी महिलाको बलात्कार। जुन २०१३- उत्तर २४ परगना जिल्लाको काम्दुनिमा कलेजबाट फर्की रहेको एउटा युवतीको बलात्कार गरी हत्या। जुलाई २०१३ – मुर्शिदाबादको रानी नगरमा एक अपांग नाबालिकाको बलात्कार। अक्टुबर २०१३ – उत्तर २४ परगनाको मध्यम ग्राममा एउटी युवतीको दुई पल्ट सामूहिक बलात्कार। जनवरी २०१४ – २४ वर्ष पुगेकी दक्षिण कोलकाता फिटनेस केन्द्रमा काम गर्ने युवतीको पाँच जना युवक मिलेर सामूहिक बलात्कार। जनवरी २०१४ – बिरभूम २० वर्ष पुगेकी एउटी आदिवासी युवतीको सजायको रूपमा १२ जना मिलेर सामूहिक बलात्कार। 

यी सबै त ती घटनाहरू हुन् जसलाई मिडियाले हाम्रो अगाडि पस्किए। तर यस्ता कयौ घटनाहरू छन् जो कहिले पनि हाम्रो अघाडी आउन सक्दैनन्। त के नारीजाती पूर्णरुपले स्वतन्त्र छन्? यो सोच्नुपर्ने कुरा हो। बलात्कार केवल आजको समाजको समस्या होइन। यस्तो हिंसा त महिलामाथि कैयौँ वर्ष देखि चलीआइरहेको छ। संसार भरी नै युद्धको समयमा महिलाहरूमाथि अत्याचार भएकै हुन्छ। यो त प्राचीन कालदेखिनै भइरहेको हो। यदि कुनैपनि समुदाय, समाज वा देश आफ्नो नारीजातिको इज्जतको रक्षा गर्न असमर्थ भए, त्यस समुदाय वा देशको पुरुषत्व माथि ठुलो चुनौती हुन्थ्यो अनि त्यो देशको हार भनी मानिन्थ्यो। युद्धको समयमा नारीहरूको शरीर त्यस समुदायको मान अनि सम्मानको प्रतीक हुने गर्दथ्यो। यो शरीरको रक्षा गर्नु नै त्यस समुदायको पुरुषको प्रमुख कर्तव्य मानिन्थ्यो। यो भन्न गलत हुँदैन कि युद्धको समयमा युद्धको एउटा ठुलो हिस्सा नारीहरूको शरीर माथिको अधिकारलाई लिएर लडिएको छ। पाकिस्तान अनि बङ्गलादेशको बिभाजनको समयमा कैयौँ महिलाहरूको बलात्कार भएको थियो। 

देशको सुरक्षाको नाममा खटाएको सेना अनि पुलिसको अत्याचारबाट पनि नारीहरू अछुतो रहन सकेका छैनन्। फरबरी १९९१ मा भारतीय सेनाले काश्मीरको कृनान पोश्पोरा नामक गाउँमा तलाशी लिने बहाना बनाई कमसेकम १०० जना महिलाहरूको बलात्कार गरेको थियो। मणिपुरको एउटा महिला मनोरमा देवीको भारतीय सेनाको जवानले बलात्कार अनि हत्या गरेर उसको घरको छेउमा फ्याँकी दिएको थियो। पोस्टमार्टम रिपोर्ट अनुसार उसको गुप्त अङ्गमा गोली हानिएको कुरा पत्ता लागेको थियो। मणिपुरमा सशस्त बल विशेष क्षमता अधिनियम (AFSPA) ले ल्याएका आतङ्क; जहाँ कुनैपनि व्यक्तिलाई शङ्काको भावमा नै हत्या गरिन्छ अनि महिलाहरूको बलात्कार गरिन्छ। ती सेना जसको मुख्य कर्तव्य हो देशको जनताको सेवा गर्ने, त्यो सेनादेखि मानिस आतंकित बनेकाछन्। 

जाती-जाती बिचको लडाइमा पनि नारीहरू बलात्कृत हुन्छन्। २००४ सालमा मध्यप्रदेशको एउटा गाउँमा १६ जना उच्च जातिको पुरुषहरूले दलित समुदायको ३ जना महिलाको सामूहिक बलात्कार गरे किनभने एउटा उच्च जातिको युवती दलित समुदायको युवक सँग भागेको थियो। यसरीनै महाराष्ट्रको खैरलानजी भन्ने ठाउँमा २००६ मा उच्च जातिको पुरुषहरूले दलित महिलाहरूलाई उनीहरूकै गाउँमा नाङ्गो पारि घुमाए अनि हत्या गरिदिए। 

घरमात्र एउटा यस्तो ठाउँ हो जहाँ सबैले आफूलाई सुरक्षित ठान्छन्। झन् नारीको लागि त घर कुनै स्वर्ग भन्दा कम होइन। अनि यो पनि भनिन्छ घर परिवार देखि बाहिर बस्ने नारीहरूको धेरै मात्रामा बलात्कार गरिन्छ वा उनीहरू यौन हिंसाको सिकार बन्नपुग्छन्। यो त केवल एउटा पितृसत्तात्मक विचारधारामाथि आधारित बनाइएको सोच हो जसले महिलाहरूलाई घरको काममा मात्र बाँधेर राख्छ। तर यो पनि साँचो हो कि धेरैजसो महिलाहरू घरभित्र बसेर नै यौन हिंसाले पीडित हुन्छन्। यौन हिंसाको ९० % घटनाहरू हेर्यौं भने हामी देख्नसक्छौँ कि महिलाहरू आफ्नो कुनै नजिकको सम्बन्ध भएको मानिसहरू द्वारानै उत्पीडित हुन पुग्छन्। हाम्रो समाजमा यस्तो विषयमाथि खुल्ला रूपले बात गर्न पनि सजिलो छैन। सायद यसै कारणहरूले गर्दा धेरै महिलाहरूले आफूसँग भइरहेको अत्याचारलाई रोक्न केही गर्न सक्दैन् वा कसैसँग खुल्लारूपमा बात गर्न सक्दैनन्। 

नारीहरू माथि भइरहेको अत्याचारको मुख्य कारणहरू बुझ्न महत्वपूर्ण छ। पुँजीवादले आफ्नो फायदको निम्ति महिलाको शरीरलाई पनि छोडेन। आजको समयमा महिलाको शरीरलाई मात्र एउटा बस्तुको रूपमा हेरिन्छ। यस्तो हिंसालाई आघि बढ्नमा अश्लील फिल्म, गीतहरूले पनि धेरै हदसम्म प्रोत्साहन दिन्छ। पाठशाला, कलेजहरूमा सेक्स एडुकेसनको कमी पनि यसको मुख्य कारणहरू मध्ये एक हो। मूल रूपमा भनौ भने नारीलाई सापेक्षिक रूपमा मात्र हेरिने चलनले नारीलाई एउटा छुट्टै व्यक्तिवको रूपमा अप्नाउदैन र नारीलाई सदैव गौन सम्झन्छ। नारीलाई पनि स्वतन्त्र रूपले घुम फिर गर्न सक्ने वातवरण दिन नसक्नु सम्पूर्ण मानव जातिको निम्ति लाजस्पद कुरो हो, सभ्यताको हार हो।