Tuesday, April 29, 2014

सम्पादकीय : मार्च-अप्रिल २०१४


दिल्ली बलात्कारको मुद्दाको अपराधीहरूलाई फाँसीको सजाय सुनाइयो। खबर कागजको मुख्य समाचारमा उक्त निर्णय सुनेर धेरै मानिसहरू खुसी भएर सोसियल वेबसाइटमा आफ्नो स्टेट्स द्वारा उक्त निर्णयको समर्थन साथै आफ्नो खुसी पनि व्यक्त गरे। ती सबै मानिसहरूलाई सोध्न सकिन्छ के यसले कुनै फरक पर्ने वाला पनि छ? के अब यस्तो कुनै परिस्थिति आउदैन जाँहा कुनै केटी यस्तो घटनाको सिकार हुन पर्दैन? के नारीहरू प्रति हुने लिङ्ग भेद वा उ प्रति हुने अत्याचारहरूमा कुनै कमी आउछ? फरक न हुनुको बराबरनै आउछ। अँ यति हुन् सक्छ कि अब उसो मानिसहरू यस्तो घटनाहरू जनताको सामु ल्याउन हिच्किचाउदैनन् होला। बस....

किनकि यो समाज, यो समाजको पुरुष प्रधान व्यवस्था अनि मानिसहरूमा निहित रूदिवादी सोचले कहिले पनि यसलाई निर्मुल पार्न दिँदैन। कतिजना पुरुषले यो मृत्यु दण्डको सजायको घोषणा सुने पश्चात् पनि सोच्ने छ कि उसको छेउमा एउटा केटी, एउटा भोग्य वस्तु होइन तर उ जस्तै एउटा मान्छे बसेको छ। नारी र पुरुषको लिङ्ग भेद धेरै कम्ती मानिसहरूले मात्र नजरअन्दाज गर्न सक्छन्। नारीलाई कमजोर सोचेर “लेडिज फर्स्ट” भन्ने आदत, सा-सानो कुरामा नारीलाई ढालेर बोल्ने आदत, नारीलाई लिएर विभिन्न उखानहरू हामी माझ प्रचलित छ। यस्तो कुराहरू जब सम्म समाजमा व्याप्त छ तबसम्म नारीले कसरी साचो अर्थमा स्वतन्त्रता पाउछ होला? सांस्कृतिक र सामाजिक बन्धनहरूले कसरी नारीहरूलाई प्रतिपल बाँधी रहेको हुन्छ त्यो कुरा पारिजातले ‘आधी आकाश चाहनेहरू’-मा छर्लंगै पारिदिएको छ। यतिमात्र नभएर उपभोक्तावादले जम्मै मानवीय भावनाहरूलाई पैसामा साट्न सकिने वस्तुको रूपमा प्रस्तुत गरिरहेको बेला नारी शरीर सबैभन्दा ज्यादा बिक्री हुने वस्तुको रूपमा सामुने आयो। मानिसको मस्तिष्कमै नारी एउटा भोग्य वस्तु मात्र भएर गई रहेको छ। त्यसैले कुनै मानिसले कसैको नजरले मात्र बलात्कार गर्ने सक्छ उसले हात पनि लाउन पर्दैन। उक्त कुरोलाई तसलिमाले आफ्नो धेरै लेखहरूमा उल्लिखित गरेकी छिन्। “इन्डिया अ डेनजरस प्लेस टु बी वुमन” भन्ने लघु फिल्ममा भनिएको छ कि कसैलाई नाग्गै हेर्नुको निम्ति उसको लुगा उतार्नु जरुरी छैन कसैको सोचले नै उसलाई यस्तो नजर दिन्छ। नारी केवल बल ताकतमा पुरुष भन्दा कम्जोर हुनुको कारण निम्न वा दोस्रो दर्जाको नागरिक हो भन्न सकिन्छ र? त्यसो त जंगली जानवरहरू मानिस भन्दा कता हौ कता ताक्तिलो हुन्छन् तर पनि मानिसले आफ्नो चेतनाको बलले तिनीहरूमाथि जय हासिल गरेको छ। त्यसैले चेतनानै त्यो चिज हो जसले मानिसलाई उच्च बनाउछ। लिङ्गको हिसाबले काम बाडिने चलनले नारीको दोहोरो शोषणमा झन् ठुलो भूमिका खेल्छ। घर भित्रै बसेर गरिने काम जस्तै लुगा सिलाउने, माला बनाउने, बिडी बटार्ने काम इत्यादिमा नारीहरूलाई लगाइन्छ अनि अतिनै कम्ती ज्यालामा यिनीहरू आफ्नो परिश्रम साट्न वाद्ध्य हुन्छन्। हजारौँ नारीहरूले लडेर पाएको बाहिर काम गर्ने सक्ने अधिकार पनि नारीको निम्ति अभिशापनै सिद्ध भएको छ कारण कार्यस्थलमा धेरै नारीहरू यौन हिंसाको सिकार हुन पुग्छन्। बाहिर काम गर्ने स्त्रीहरूमा सर्वेक्षण गरे ज्यादा भाग नारिहरूनै कहिले न कहिले यस्तो हिंसाको शिकार भएकै हुन्छन्। त काँहा छ त नारीलाई स्वतन्त्रता र सुरक्षा? परिवारको घेरामा सिमित गरिएको नारीको सामाजिक शक्तिको अभावले उसलाई अझ धेरै प्रकारको शोषणको चपेटमा पार्छ। यसैले, आज समाजको ठूलो अनि शक्तिशाली मानिसहरू आफ्नो नाफाको निम्ति नारीहरू प्रति समाजमा चली आएको भेद- भावलाई जस्ताको त्यस्तै राख्नमा विश्वास गर्छन्। उनीहरू यो कदापी चाहदैनन् कि कुनै शर्त बिना निम्नतम ज्यालामा चुपचाप काम गर्ने यी नारीहरू शशक्त भएर उनीहरूकै विरुद्ध आवाज उठाउन थालोस्। उनीहरू चाहदैनन् कि उनीहरूद्वारा बनाइएको यो किन बेचको वस्तु उनको दोकानको खिरकिहरू भत्काएर सडकमा आफ्नो अधिकार माग्न ओर्लिन थालोस्। उनीहरू चाहदैनन् कि समाजमा हिंसा, सन्देह र वासनाद्वारा विभाजित नारी र पुरुषको एउटा ठूलो आबादी, उनीहरूकै विरुद्ध एक अर्काको सघन समर्थक बनोस्।जहाँ एकापट्टी नारीको स्वतन्त्रताको नाममा केवल उसको सोन्दर्य साधनको रूपमा दिनहुँ नयाँ नयाँ वस्तुहरू बाजारमा ल्छाप्रै पाइन्छ त्यही नारीको बौधिक विकाशको चर्चा सुन्नमा पनि आउदैन। नारी दिवसको नाम गरेर व्यापार गर्ने पुँजीवादी व्यवस्थाले नारीलाई दिग्भ्रमित पार्दै नाफा कमाउदै छ। यसैले यो कदापी भुल्न हुँदैन कि श्रमजीवी नारी दिवस नारीहरूको मुलभुत अधिकारहरूको लडाई हो र यो निरन्तर चली रहने छ। यसैले अन्तर्राष्ट्रिय श्रमजीवी नारी दिवसको उपलक्ष्यमा हामीले यस्ता लेखहरूलाई प्राथमिकता दिएका छौ जो नारीको अवस्था र अधिकारको तर्कसित सम्बन्ध राख्छ। 

नारीलाई जब केवल एउटा मनुष्य हुने अधिकार प्राप्त हुन्छ, उसलाई अरू मनुष्य जस्तै खुला हावामा सास लिने आजादी हुन्छ, उसलाई आफ्नो जीवनमाथि त्यतिनै आधिकार हुन्छ जुन एउटा स्वतन्त्र मानिसको हुन्छ र उसले ती जम्मै कामहरू गर्ने छुट पाउछ जुन मानिसहरू गर्न सक्छन् शायद तब मात्रै नारीले पनि मुक्ति पाउन सक्छ होला। यसमा सचेत पुरुषहरूको भूमिका अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। आउनुहोस सबै जना यो प्रण गरौ कि नारीलाई पनि एउटा मान्छे जस्तै स्वाभिमान साथ मुक्त भएर बाँच्ने पर्यावरण बनाउन सकौ। 

No comments:

Post a Comment

Darjeeling Hills in Chorus / Twenty Percent Bonus

(The Tea Workers’ Struggle for Bonus in the  Darjeeling  &  Kalimpong  Hills,  2024  )    Samik Chakraborty    Darjeeling's Singtam ...