'आजकेर उत्तर'

लाली गुरासको तर्फबाट आगस्ट २०१५मा प्रकाशित भएको थियो दार्जीलिङको नयाँ पिढीको कविहरूका नेपाली कविताको बङ्गला अनुवाद सङ्कलन'आजकेर उत्तर'। अर्थात्'आजको उत्तर'।

त्यो सङ्कलन प्रस्तुत गर्ने प्रयास किन लाली गुरासले उठाएको थियो, त्यसको व्याख्याको रूपमा हामी सङ्कलनको भूमिका बाट अलिकति उद्धरण दिनसक्छौ—

"पहाड-तराई-डुवर्सको अतुलनीय ल्याण्डस्केपले सजाएको दार्जीलिङको जिउभरी आकाशछुइने पहाड, खुशीले बग्ने नदी र उकालीओराली बाटो, क्षितिजसम्म चियाबगान, अनि गहिरो जङ्गलहरूको कुनाकुनामा जुनबेला कोही अवकाश मनाउने आउछन्, ठिक त्यतिबेला नै त्यही माटोमा उभिएर कोही कोही लेखिरहेका छन् जीवनको दिनचर्या। ती कविताहरुबाट कतिवटा छानेरै यो सङ्कलन। 

यो कविताहरू लेख्नुभएका छन् आजको पिढीको दार्जीलिङको युवा कविहरु। यो उत्तरपिढीले नै आज उत्तर हिमालयको काँखमा मानिसका मुटुभित्र बोकिरहेको रिस-माया-दुख-अभिमान-आशा-आकाङ्क्षा-सपनाहरुलाई कविताको भाषा र छन्दमा प्रतिध्वनित गरिरहेका छन्। आर्थिक-सामाजिक-राजनैतिक-सांस्कृतिक-राष्ट्रियता आधारित उत्पीडन अनि सङ्कटको अगाडि उभिएर यी कविताहरू नै हो उत्तर पहाडको उत्तर पिढीको'आजको उत्तर'।“    

यो सङ्कलन प्रकाश भएपछि कलकत्ता, सिलगढी, आलिपुरद्वार वा बहरमपुर— थुप्रै ठाउँसम्म पुग्यो यो पत्रिका। बङ्गाली पाठकहरूको विभिन्न अंशले एकदमै सराहनीय रूपले यो प्रयासलाई स्वागत गऱ्यो।'अनीक' पत्रिका बङ्गला भाषामा सत्तरीको दशक देखि प्रकाशित हुँदैछ। त्यो पत्रिकाले यो सङ्कलनबाट कतिवटा कविता छानेर छापियो र एउटा समीक्षा पनि आफ्नो पत्रिकामा प्रकाश गरेको छ। त्यो समीक्षाको नेपाली अनुवाद हामी प्रस्तुत गर्दैछौं।

ब्रिटेनको गोरो साहेबहरूले यस देशमा बस्दाखेरि “होम वेदर”को खोजीमा बादलको देश दार्जीलिङमा आफ्नो कब्जा कायम गरेको थियो। साहेबहरुलाई अनुकरण गर्दै देशी साहेबहरूले पनि त्यतिबेला देखिनै दार्जीलिङमा बसोबासो गर्ने विभिन्न संस्कृतिको मानिसहरूलाई समतलको प्रजा भनेर सोच्न थालेको थियो। त्यसले गर्दा समतलको बंगालीहरूको दृष्टिमा जम्मै दार्जीलिङ-मिरिक-कालिम्पोङ एउटै सजातीय संस्कृतिको अंश हो—विभिन्न भाषा-संस्कृतिको अस्तित्व त्यहाँ हराएको छ अज्ञानता र अपरिचितताको एउटा दुर्भेद्य पर्दाको पछाडि। 

जुन सराहनीय संस्कृतिको विचित्रतापूर्ण किस्ती बोकेर दार्जीलिङको बंगला बाहेक अरू भाषाको संस्कृति कर्मीहरू उपस्थित भएकाछन, उनीहरूका त्यो फुर्तिलो र दह्रिलो उपस्थितिलाई बंगाली पाठक सामु परिचित गराउने आयोजन गरेको छ दार्जीलिंग जिल्लाको सांस्कृतिक समूह “लाली गुरास” (रातो रोडोडेन्ड्रन)-ले। आजकेर उत्तर (आजको उत्तर) कविता सङ्कलनमा जम्मा १५ जना कविको कतिपय कविता अनुदित भई सङ्कलित गरिएको छ। लामोसमयदेखि चलिरहेको बन्चना, आर्थिक र सांस्कृतिक आक्रमण अनि आक्रान्त आत्ममर्यादा बाट उठेको न्यायसंगत माँगको अभिव्यक्ति बोकेका कविताहरू धारिलो औजारझैँ आफूलाई व्यक्त गरिरहेका छन्। यद्यपि कविताहरूमा स्निग्धताको उदार उपस्थितिले पनि पाठकको दृष्टि आकृष्ट गर्न नसकेको होइन। 

कालेबुंगको नेपाली कविले, भर्खरै मात्र यौवनमा पदार्पण गरेका छन्, उसको कवितामा हतियारको गह्रोपन तर शैलीमा सुललीत छ।  

ठ्याङ्ग ठ्याङ्गको हिर्काइहरुमा

बेलाबेला ढुङ्गाबाट 

आगोको झिल्का उप्जिदा लाग्दो हो,

...त्यसरी नै निस्कदो हो आगो

हिरोसिमाहरुमा बम खस्दा

... ठ्याङ्ग ठ्याङ्गको हिर्काइहरूमा

उसँगै हल्लियो उ उभेको धरातल

उसँगै हल्लियो धमीरासरीको सत्ताको मस्तिष्क।

विद्यार्थी नेपाली युवा लेखनाथ छेत्रीको दृष्टिकोण समकालीन र विश्वजनीन पाइन्छ— 

प्यारासिटमलको मुफ्त ट्याबलेट बोकेर

कुनै स्वास्थ्यकर्मी नआइपुगेको ठाउँ

कसरी आइपुगे सोनु निगम? 

कवियत्री भीमा राई'तोलाछा’ चियाबारी माथि लेख्दा अचम्मको विवरणमुलक छन्—

इप्सिताहरु

सधैँ कमान जान्छन्

पत्ती तोड़्‌न

कलम काट्न

छुट्टीमा झिँझा दाउरा खोज्न जङ्गल पस्छन्ए

काबिहानै गहुँ र मकैका सातु होप्च्याएर

गत्तिलो भारी घॉंस ल्याइवरी

गोठका धन्धा सिद्ध्याउँछन्।

यो सङ्कलनको अर्को खास विशिष्टता हो, प्रत्येक कविको परिचय, तिनीहरूका पेसा र लेख्ने झुकाव बारे अनुवादकहरूको टिप्पणी। कविहरूका फोटो रहेकोले परिचयहीनताको पर्दा सजिलोसँग च्यातिन्छ यहाँ। अनुवादकहरूले लेखेको कवि परिचयबाट हामी थाहा पाइहाल्छौं कि जुन कविहरुको कविता हामी पढीरहेका छौँ, उनीहरूको हरदर उमेर २८ वर्ष रहेको छ—कतिले  भर्खरै ३० हिउदो पार गरेकाछन्। 

चाखलाग्दो आवरण चित्र र छरितो आकारको कविताको यो किताब एकदमै सराहनीय छ। अनुवादहरू पनि एकदमै अनौठो। आवरण चित्र अमिर सुनदासले बनाएका छन्। अनुवादक राजा पुनियानी र शमीक चक्रवर्ती। सहायतामा टीका'भाइ’, लेखनाथ छेत्री अनि संगीता सुब्बा। राजा पुनियानी, टीका'भाइ’ अनि लेखनाथ छेत्री यो कविता सङ्कलनमा लेख्ने कविहरु पनि हुन्। यो किताबको प्रथम संस्करण सकिएपछि एक महिना भित्र नै दोस्रो संस्करण प्रकाशित भएको छ। यो किताबको बहुल प्रचारको आशा छ। 

आजकेर उत्तर

दार्जीलिङको नयाँ पिडीको कविहरुका नेपाली कविताको बंगला अनुवाद सङ्कलन। 

प्रकाशक—लाली गुरास, दार्जीलिङ। २० रुपियाँ।