लकडाउनको शुरूमा हाम्रो फेसबुक पोस्टबाट...

कोरोना भाइरसको कारण लकडाउन चलिरहेको बेला सरकारले लिएको पदक्षेपलाई साथ दिनुपर्ने हो। किनभने यस महामारीको विपद, वर्तमान यथार्थ र जोखिमको आशङ्काबारे सही आँकडा पनि सरकारसँगै छ। त्यसैले त सरकारले सम्पूर्ण लकडाउनको निर्देशन जारी गऱ्यो। यसबाट नै अनुमान लगाउँन सकिन्छ –'स्थिति निकै गम्भीर छ'। 

अचानक लकडाउनको घोषणाले गर्दा मानिसलाई जुन समस्याहरू आइपऱ्यो ती हुन्– दुई छाक जुटाउने, परदेशबाट घर पुग्नु, चिया बगान सम्पूर्ण बन्द नगरेकोले उत्पन्न भएको श्रमिक समस्या, चिकित्सा र सुरक्षाको समस्याहरू। यस्ता समस्याबारे प्रश्न उठाउनु र समाधानको मार्ग शुनिश्चित गर्न सरकारको ध्यानाकर्षण गर्न आवश्यक छ। मानव सभ्यताकै यस भयावह सङ्कटकालमा जनता र देशको लागि प्रभावकारी योजना लागु गर्ने क्षमता सरकारसँग नै छ। जसले संवेदनशील बनेर सुचारू रूपमा समाधान निकाल्न सक्छन्/सकोस् पनि। कसैको समस्या नजरअन्दाज गरियो वा कुनै उपाय छुट्यो भने त्यसलाई ध्यान दिइयोस्– यस्ता चाहना सबैसँग छ, साथै यो सङ्कटपूर्ण अवस्थामा सहयोग र सहभागिता दिने मन जनतासँग छँदैछ।

'यस्तो समय राजनीति गर्नु हुँदैन है' भन्ने सोँच पनि धेरैजसो जनाको मनमा छ। हुन त 'राजनीति' भन्नाले विचार हो, जसबाट कुनै व्यक्ति अलग्गिएर बस्न सक्दैनन्, तर झन्डा र पार्टी, सत्ता र नाराबाजीको नौटङ्कीपनलाई मात्र राजनीति बुझ्छन् भने यस्तो आपतकालीन स्थितिमा यी कुराहरूबाट टाढै बसेर अडान लिनु जरूरी छ। अचेल कतिपय उतार-चढाव हामीले देखिरहेका नै छौँ। नागरिकताको विवाद लिएर चलिरहेको धरणाहरूमा हजारौँ मानिसको भीड थियो, तर कोरोना प्रकरण आएपछि कार्यकर्ताहरूले त्यसलाई ध्यानमा राखेर सिर्जनात्मक तरिकाले प्रतिवाद जारी राख्न थाले, जसले देशलगायत संसारभरबाट प्रशन्सा पनि पाइरहेको थियो, जस्तो कि शाहीनबाग। मुखमा मास्क, एक मिटरको शारीरिक दुरी, अन्तमा उनीहरूले विरोधको बिम्बको रूपमा धरनास्थलमा जुत्ता छोडेर गए। स्थिति सामान्य भएपछि उनीहरू पुन: शाहीनबाग फर्केर आउने छन्, तर सरकारले पुलिस पठाएर धरनास्थल नै तोडफोड गरिदिएको छ, यहाँसम्म कि भित्ताको नक्साहरूसमेत मेट्टाइ दिएको छ। यतिबेला के यस्तो 'राजनीति' अपनाउनु आवश्यक थियो त? यस्ता धेरैजसोवटा कुराहरू छन्-- ब्याङ्कको पोलिसी, कोरोनाको दबाई बनाउने टेन्डर, राष्ट्रपति भवन बनाउन 20000 करोडको कोष पारित, कोरोना प्रकरणमा कुसंस्कार र अन्धविश्वासलाई प्रोत्साहन आदि। यीबारे पछि चर्चा गरौँला, तर अर्को कुरा समय सान्दर्भिक साथै चाखलाग्दो छ। त्योबारे केही कुरा गरौँ न हैँ!

'कोरोना भाइरस चीनले नै बनाएको हो' भन्ने हल्ला सबैले सुनिसकेका छन्। यो भाइरस चीनमा प्रथम चोटी अधिक मात्रामा देखा पऱ्यो र पछिबाट धेरैजसो युरोपेली देश अनि अमेरिकामा पनि देखियो भन्ने कुरा सर्वविदित नै छ, तर के यसको कुनै प्रमाण आएको छ त? 'बायोलोजिकल वेपनको हिसाबले चीनले यसलाई बनाएर फैलाएको कुरा छर्लङ्ग छ' भन्नेहरूको सङ्ख्या देशमा लछप्रै होलान्, तर अचम्मको कुरा के हो भने राजनीतिको अड्कलबाजी बाहेक विज्ञानको क्षेत्रमा यस्तो कुनै चर्चा छैन। हामीले यस्तो कुरा भन्दा आरोप लाग्ला कि 'समाजवाद प्रति हाम्रो झुकाउले गर्दा हामी चीनबारे 'सफ्ट कर्नर' राख्छौँ।' यसमा के स्पष्ट भन्न चाहन्छौँ भने–'चीन कुनै समाजवादी देश होइन, अहिले त झन पटक्कै छैन, पहिला पनि कतिको थियो वा थिएन- त्यसबारे निकै चर्चाको आवश्यकता छ', तर आजको चीन निश्चित रूपले पुँजीवादी बाटोमा छ– पुँजीपतिको पोषण र मजदुरको दमन नै चीनको वर्तमान नीति हो, अमेरिका झैँ। हालका निम्ति पुँजीवाद-समाजवादको बहस छोडी दिनु होस्। अहिलेलाई यो व्यापार र जिओ-पोलीटिक्स अर्थात् संसारको क्षेत्रीय क्षमता कब्जा गर्ने खेल हो– भाइरसको उत्पत्ति मात्र होइन तर कोरोना प्रकरणले संसारको आर्थिक-सामाजिक-सांस्कृतिक सन्तुलन नै फेरी दिने वैश्विक समीकरण तयार भएको छ। चीनले कोरोना भाइरस बनाउने र फैलाउने कुरा अफवाह नै हो भन्दा दुईमत हुँदैन।

यथार्थको चर्चा अनि विज्ञान-आधारित शोधलाई त्यसै कारण क्षमता र सत्ताको पाइताला मुनी चेपेर अफवाह फैलाउने काम भइरहेको छ। कुरा बुझी राख्नु होस्– कोरोना भाइरस कुनै पनि ल्याबमा बनिएको होइन भन्ने वैज्ञानिक बयान विज्ञानविदहरूले दिइसकेका छन्।  यो कुरा अमेरिकी वैज्ञानिकहरूले नै स्पष्ट पारेका छन्। यसको पुष्टि विश्व-प्रसिद्ध 'नेचर म्यागेजिन'-मा प्रकाशित पनि छ। चीनका वैज्ञानिकहरूले पनि 'कोरोना भाइरस अमेरिकाले बनाएको हो' भन्ने कुनै बयान दिएका छैनन्। दुवै राष्ट्रका वैज्ञानिकहरूको बयान जारी छ– यो एक प्रकारको 'स्पिसीस् जम्प' हो। अर्थात् मानव शरीरमा नआउने/असर नपार्ने भाइरसले कुनै विशेष कारणले गर्दा अचानक मानव शरीरमा बसोबास गर्न पायो र यसरी आतङ्ककारी रूप लिएको हो। यसको शोधमा वैज्ञानिकहरू व्यस्त छन्, दवाईको खोजी भइरहेको छ, तर राजनेता र व्यापारीहरूले भने उल्टा हल्ला फैलाइरहेका छन्! जुन हल्लाको दौडमा छन् सत्ता पुच्छरे मिडिया हाउसहरू। जसको समाचार सुनेर हल्लाहरूको पछि छन् भारतीय जनताको ठूलो अङ्श। यसको वैज्ञानिक कारण अनि राजनीति र व्यापारको खेला बुझ्न अझै केही समय लाग्ने नै छ। त्यो बारे बुझ्न अहिलेलाई  पढौँ, तथ्यहरू खोजी गरौँ। हल्लाहरूले बगेर नजाउन् आवश्यक तथ्यहरू। हतार र होडबाजीमा बानी बसिसकेको छ धेरैजसोजनाको, तर लकडाउनले गर्दा यस चोटी मानिस, समाज, ज्ञान, सभ्यता र प्रगतिबारे चिन्तन गर्ने मौका त पाइयौँ नि, होइन र? त्यसलाई सही ढङ्गमा काम लगाउनु पर्ने हो।

आफुलगायत घरपरिवार-छिमेकी-गाउँ-समाजका सबैलाई सुरक्षित राख्नु होस्। रोग संक्रमन र दिमाग अतिक्रमनबारे होसियार बस्नुहोस्। कोरोनाको यस प्रकरण सामान्य भएपछि निश्चय नै फेरी प्रगतितर्फ हिड्ने छन् मानिस र सभ्यताको अन्वेषण अनि अधिकारको यात्रा !