सम्पादकीय : मई-जुन 2018

'स्टाइल अपना अपना!' फेसन देखाउँदै हिँडिरहेका छन् गणतन्त्रको खेलाडीहरू! यसपालि बङ्गालमा एउटा अवतार हेऱ्यौँ, त अर्को कर्नाटकमा! दिनदिनै 'गणतन्त्र'ले अचम्भित भइरहेका हामीले अझै के के महान् सारप्राइजहरू हेर्दै जानुपर्ने हो कुन्नि!
देशका बाजे-बराज्युहरूले 'स्वतन्त्रता' भन्ने त्यति-नबुझेको उपहार ल्याएका थिए। पछि संविधानको उमेरले चालिस नाघ्दा देशका बाउहरूले गणतन्त्रको लागि ठुलो स्तम्भहरू स्थापना गर्दै छौँ भन्दै त्री-स्तरीय पञ्चायत व्यवस्था सुरु गरे। के हो हो यस्ता स्तम्भहरू! घरी गणतन्त्र भन्छ, घरी विकास... यस्ता महान् भनौदा स्तम्भहरूमुनि कुल्चिएका हामीलाई बुझ्नै गाह्रो छ यसको महत्त्व।
यसपालि बङ्गालको पञ्चायत चुनाव प्रकरणले त फेरि भारी प्रश्नचिह्न लादिएको छ हाम्रो मनमा, गणतन्त्र लिएर। उम्मेदवार भर्नुदेखि नै सुरु भयो अचम्मको किस्सा। हुनु त हामीले पुरानो सरकारको पालोमा पनि यस्तै देखेका थियौँ। विरोधीलाई बोल्न देऊ भन्ने लवजहरू गणतन्त्रको मुलमन्त्र हो भन्छ। खै त! पहिले झैँ अहिले पनि विरोधीले आवाज उठाए कि, चुनावमा उठ्न चाहे कि ... कतारमा उभीदिएको हुन्छन् रातो आँखा, कालो धम्की, गोली-बन्दुक-बम बोकेका बाँधाहरू! शासकदलहरूले त्यस्तै गर्छन्। विरोधीले शासक भए पनि त्यस्तै। त्यही बाटो। त्यही खेलको नियमकानुन। तर धम्की-बाँधा-हत्याको बाटो मात्रै अपनाइन्छ भन्दा हामीमाथि झुटो कुरा गरेको आरोप आउँछ। के के दिन्छन् पनि शासकदल वा शासक हुनचाहनेहरूले। पैसा बाडछन्, कोइबेला त रक्सी-मासु, र केही नदिए कमसेकम कल्याणकारी आश्वासन त पक्कै दिन्छ तिनीहरू! गणतन्त्रको तितोमिठो स्वाद त्यसमै भेट्छन् गाँस-वास-कपासको भोक बोकिरहेका जनताले। त्यसमै बित्छ जीवन! त्यही जीवनमा चाडबाड झैँ गणतन्त्रको मेला लाग्छ चुनावको समय। साह्रै किमती लाग्छ आम मानिसलाई, ती दिनहरू। कहिले काहीँ लागिएको मेलामा बिक्ने महङ्गो सामान झैँ!

यसपालिको चुनावमा त्यो पनि भएन। ‘ह्यान करेंगे त्यान करेंगे’ भन्ने आश्वासन पनि त्यति थिएन। सबै विकास-रोजगार बन्दोबस्त भइसकेकै थियो रे! धेरै 'श्री'ले सजिएका शासकदलले बङ्गालभरि 34% सिटमा अरूहरूलाई उठ्न पनि दिएन। र रहल काम चुनावको दिन भयो। केवल त्यही दिनमा 21 जना मान्छे मारियो। भोटको अघिल्लो दिन विरोधी समर्थक बुढा-बुढीलाई जिउँदो जलाईदिनुदेखि लिएर भोटको भोलिपल्ट फल्सभोट रोक्ने प्रिसाईडिङ अफिसरको तीन टुक्रा लास भेट्नुसम्म थियो 'गणतन्त्र' धारावाहिकको पञ्चायत चुनाव एपिसोड। बाँकी डरलाग्दो अनि चाखलाग्दो कथाहरू बाटोघाटो-ट्रेन-बसमा सुन्न पाइन्छ।
हामी बरु यहाँ कतिवटा सुन्नमा नआउने कुराहरूको उल्लेख गरौँ न। कुचबिहारको एक गाउँमा गाउँलेहरूले बिहान 8 बज्न अघिनै आ-आफ्ना भोट हालिसकेर फल्स भोट हाल्नलाई केही पनि छोडेको थिएनन्। पश्चिम मेदिनीपुरको एक गाउँमा मानिसहरू शासकदलसमेत कुनै दललाई गाउँमा पस्नु दिएन। र सबभन्दा उल्लेखनीय छ दक्षिण 24 परगनामा भाङ्गरको घटना। विगत डेढ वर्षदेखि भुमिरक्षा सङ्घर्ष गर्दै आएको जमिन कमिटीले नोमिनेसन जम्मा गर्नु जाँदा बीडीओ र डीएम अफिस भित्रै पुलिस-प्रशासनको मद्दतले शासकदलको गुन्डाहरूद्वारा धुलाई खायो, साथीहरू पक्रा परे। उनीहरू अहिलेसम्म पनि जेलभित्रै छन्। गाउँमा बम-बन्दुकले आक्रमण पनि चलिरहेकै थियो। तिनीहरूको जिद्दी र जुझारु भूमिकाले गर्दा हाइकोर्टले पनि व्हाट्सएपमा पठाएको नोमिनेसनलाई ग्रहण गर्न निर्देश दियो। भारतको चुनाव इतिहासमा पहिलोपल्ट व्हाट्सएप नोमिनेसन भयो। अनि मर्डर-बुथ क्याप्चर-फल्स भोट-पुलिसको सहयोग रहे तापनि भाङ्गरको जमिन कमिटीले जित्यो।
आशाको कुरा यी नै हो। जनताको सङ्घर्ष-जनताको प्रतिरोध-जनताको जीत! कोही कोही बेला यस्ता घटनाहरूले नै उज्यालो सङ्केत दिन्छन. उर्जाको स्रोत बनिन्छन्। नत्र भने त टुइडिलडम् र टुइडिलडी राजाहरूको किस्सा झैँ, साइड फेर्दै गरेको गणतन्त्रको लास, रङ्ग बदलिन्छ तर गनाउनु त एउटै गनाउँछ! कुइएको झैँ। पटकपटक फायदा लुट्नेहरू अतीतमा ब्लयाक एण्ड व्हाइट थियो, आजभोली डिजीटल छ। 'अच्छे दिन'को सपना देखाउँदै हिडीरहेको छ!
कमर्सियल ब्रेक पछि 'गणतन्त्र' धारावाहिकको कर्णाटक एपिसोड हेर्नुभयो?