किस अफ लभ प्रोटेस्ट : सङ्घ परिवारको घृणाको प्रेमलाई विरोध गरौँ

[मूल रचना : नयनज्योती र सुभासिनी, कार्यकर्ता, क्रान्तिकारी नवजवान सभा, अनुवाद : निकिता लामा] 

अक्टोबर महिनाको अन्ततिर, “सङ्घ परिवार”-का युवा सङ्गठनले कालिकटमा एउटा क्याफे तहस-नहस पारि दिए, कारण त्यो क्याफे युवा केटा र केटीहरूको ‘डेट’ गर्ने ठाउँ थियो। जब कोचिमा युवक युवतीहरू भेला भएर सार्वजनिक ठाउँमा प्रेम देखाएर उक्त घटनाको विरोध गर्न थाले त्यति बेला सङ्घ परिवारका धेरै युवाहरू साथै पुलिस मिलेर ती प्रदर्शनकारीहरूलाई कुट्न थाले। देशको अन्य थुप्रै प्रान्तहरूबाट पनि कोचिको प्रदर्शनकारीहरूको समर्थनमा युवा-युवतीहरू सङ्घ परिवार र पुलिसको विरोध गर्दै सड़कमा ओर्ले र यस विरोधलाई नाम दिइयो “किस अफ लव”। सबै प्रचलित मिडिया र सोसियल नेटवरकिङ्ग द्वारा बड़ो रफ्तारसँग उक्त विरोध प्रदर्शनको घटना फैलिन थाल्यो जसले समाजमा दुईवटा ध्रुवको सृष्टि गयो चाहे त्यो व्यक्तिगत होस् वा संगठनिक, जसले कतिलाई यसको विरोधमा खडा गयो र कतिले यसको साथ पनि दिए।

प्रथम त यो कुरा ध्यानमा राख्नु पर्छ कि सङ्घको आपत्ति केटाकेटीले आफ्नो प्रेम समाजिक रूपमा दर्साएको मुद्धालाई लिएर मात्र होइन बरु प्रेमलाईनै लिएर हो। हालैको क्यालिकटमा क्याफे तोडफोडको घटना होस् वा महाराष्ट्र, अहमदाबादमा दलित युवकद्वारा ब्राह्मण परिवारको केटीलाई प्रेम गरेको अपराधको सजाय स्वरूप उसलाई दुई टुक्रा पारेर मारिदिएको घटना, ब्यांग्लोरमा केटीहरूलाई पबमा कुटेको कुरा होस् वा मुम्बईको पार्कमा बसिरहेको केटा-केटीहरूलाई लाजमर्दो बनाएको कुरा नै होस्। यी सबै कामहरूमा मानिसहरूको निजी र सार्वजनिक दुवै जीवनमा गेरुवा गार्ड सङ्घ परिवारको हस्तक्षेप बढी रहेको छ त्यसरीनै जसरी आई.एस.आई.एसले इराकमा काम गरी रहेको छ। श्री राम सेना वा बजरंग दल वा युवा मोर्चा वा जुनसुकै दलनै किन नहोस् पहिलो प्रश्न त यही आउछ कि के सङ्घ परिवारले तय गर्ने छ कि कसले-कसलाई-कहिले-कहाँ- एक अर्कालाई प्रेम गर्नु पर्छ? तिनीहरू देशभरिनै विभिन्न धर्म र जाती माझ हुने विवाहको विरोध गर्दैछन् र यसलाई नाम पनि दिएको छ “लव जिहाद” साथै “लिभ ईन” जस्तो निजी सम्बन्ध र जीवनमा पनि दखल दिंदैछन्। तर उनीहरूको मुख्य विरोध भने आफ्नो देशको ती नारीहरू प्रति हो जसले आफ्नो इच्छा र स्वीकृतिले कसै सँग मित्रता वा प्रेमको सम्बन्ध राखछ, उनीहरूको मुख्य उदेश्य भने परिवार अनि सामाजिक सङ्घद्वारा नारीको शरीर अनि लैंगिकतालाई नियन्त्रनमा राख्नु हो। 

आर.एस.एस जन्मदेखिनै उच्च मराठी जातिको पुरुषहरूको सङ्घ हो जसको नेतृत्व चितवन ब्राहमन पुरुषहरूले गर्छन् जसले वर्ण प्रथालाई अघि बढावा दिन्छ र खुल्ला रूपमा स्त्री जातिप्रति घृणा पैदा गराउने कुरा गर्छ। केरेलामा कुनै पनि जातिको पहिलो नानी नम्बोदरी ब्राह्मणकोबाट नै हुनु पर्छ भन्ने धारणाले ब्राह्मणहरूलाई अन्य समुदायको महिलाहरूलाई बलात्कार गर्ने अधिकार दियो। गोलवाकर, आर एस एसको एकजना ठुलो नेताले तल्लो जतिको मानिसहरूको स्तर सुधार्नु हो भने पशुहरूमा जस्तै संकरणको नियम अप्नाउनु पर्छ भन्दै उक्त प्रथाको समर्थन गरेका थिए। जन्मदेखिनै एउटा केटीलाई आ-आफ्नो घरमा कैद भएर बस्नु पर्ने, पितृ सम्पतिमाथि नारीहरूको कुनै अधिकार हुनु हुँदैन, अरू त के कुरा आफ्नै शरीरमा पनि नारीको आफ्नो हक हुनु हुँदैन र यहाँसम्म कि कसरी लुगा लाउनु पर्ने कुरामा पनि उसले आफै निर्णय लिनु हुँदैन भन्ने कुराको सङ्घले जोडतोडले समर्थन गर्छ। २१ सौ शताब्दीमा देशको विवेकमा यदि कुनै दाग छ भने, त्यो हो जुन सङ्गठनको घेरामा स्त्री जातिको सहभागिताको नियम छैन त्यसले देशमा शाषण गरिरहेको छ। कोही पनि स्त्री आर.एस.एस. सङ्गठनको सदस्य हुन सक्दैन, तर नारीहरूलाई सङ्गठित गर्नलाई यिनीहरूको अन्य सङ्घहरू भने अवश्यनै छ। जहाँ एकातर्फ नारी जातिको बराबर हिस्सेदारीको बातचित समाजका चलिरहेको छ, त्यहीँ अर्को तर्फ परिवारको र पुरुष जातिको नारी शरीरमाथिको नियन्त्रण र जाति आधारित शोषणको विरुद्ध आवाज पनि चारै तर्फबाट उठ्दैछ र यो शोषण र दुराचार समाजमा निहित नराम्रो तत्व हो भन्ने कुरा पनि चिन्हित हुँदैछ। यस्तो बेलामा फेरी सङ्घले पनि नयाँ-नयाँ प्रकारले नारी र किनारीकृत लिङ्गहरूलाई साथै सानो जातिलाई दमन गरी आफ्नो मुट्ठीमा राख्ने कोसिस गर्दैछ।

मिडियाद्वारा प्रचार-प्रसार भएकोले विरोधको रूपमा पब्लिक अघाडी “किसिंग”-को खबर त बारम्बार आइरहेको छ, तर कोचिको क्याफेमा आर.एस.एस. को सदस्यहरूले तहस-नहस पारेको अनि अहमदनगरमा दलित युवाको हत्या गरिएको कुरा भने फैलिन पाएको छ। यदि कुनै मानिस विरोधको एउटा प्रकारसँग सहमत छैन भने पनि (जस्तै भारत यसको लागि अहिले तैयार छैन इत्यादि) यसको खास उद्धेश्य राजनैतिक विरोधनै हो भन्ने कुरोलाई नकार्न सकिन्दैन। भारतमा आर.एस.एस फासिवादी शक्ति हो जसले पुँजीपतिहरूसंग हात मिलाउन खोज्दैछन्, बी.जे.पी.- लाई अघाडी राख्दै वा भनौ बी.जे.पी. द्वारा। जब ७ नोवेम्बरमा मानेसर, हरियाणामा ४०० जना महिला मजदुरहरूले अस्ति फ्याक्ट्री अघाडी गैरकानुनी कामबाट निष्कासनको विरुद्ध हड्ताल गर्दै थिए त्यतिबेला तिनीहरूमाथि कतृपक्षको गुन्डाहरू र बी.जे.पी. सरकारको पुलिसले नराम्रो प्रकारले हमला, प्रताडित र यौनाचार गरे, तर पनि ती महिलाहरूले रातभरि बस्ने साहस जुटाए। एकजना नारी मजदुरलाई जब उसको पतिले भन्यो कि-“ यस्तो कुराको लागि भारत अहिलेनै तयार भएको छैन” तब उसले जोड दिएर भनिन् कि आफ्नो हकको लागि लड़नु स्वाभाविक हो, आत्सम्मानसाथ बाँच्नको निम्ति अत्याचार विरुद्ध उठ्ने पर्छ चाहे त्यो फ्याक्ट्रीमा होस् वा शहरको बाटो होस् वा सा-सानो बजार गाउँनै किन नहोस्। पुँजीपति समर्थित सङ्घ परिवारको संस्कृतिक-राजनैतिक दुवै प्रकारको हमलाबाट बाँच्नको निम्ति सबै एक भई तर्क र सङ्गठित विरोध गर्ने पर्छ। 

आर.एस.एस अनि मोरल पुलिस (जसले अहिले जहीँतहीँ राज्यको पुलिसको सक्रिय सहभागिता पाउदैछ)-ले कहिले पनि गणतान्त्रिक तर्क-वितर्कको माध्यमले समाजमा आफ्नो विचार स्थापित हुने मौका पर्खेन तर आफ्नो विचार फैलाउनलाई क्रूर शारीरिक शक्तिको सहायता लियो। हत्या-हमला-तोडफोड-बमबारी, दंगा फैलाउनु र अन्य कामहरूले यिनीहरूको गान्धीको हत्या देखि लिएर बाबरी मस्जिद भत्काउनु अनि गुजरातमा दंगा लगाउनु जस्तो प्रथालाई आजसम्म यथावत् राखेको छ। यस्तो कुराहरूको विरोध नगरी बस्नु भनेको आउदो दिन वा भविष्यलाई अन्धकारमा धकेल्नु हो। जब देशको कुना-कुनाबाट मानिसहरू जो प्रचण्ड हेलचेक्राइको वातारणबाट उन्मुक्त हुन खोज्दै सडकमा ओर्लिन्दैछन् तब विरोध गर्ने सबै मानिसहरू विरोधको तरिकासँग सहमत नहुन पनि सक्छन् कारण यी तरिकाहरू सबैजना मिलेर एउटै समयमा बनाइएको होइन। 

संसारभरिनै आन्दोलनको पारम्परिक तरिकाहरू बद्लदो समय साथ-साथ आज हामी समक्ष आइरहेको छ। त्यो याली र घेराऊ होस् वा नारा लगाउनु र भित्तामा चित्र बनाउनु होस्, बाटो अवरोध-पिकेटिंग-धर्ना वा गाडी भाडा बढे बापत बस-ट्राम जलाएर किन नहोस्। समयको साथ-साथ केही पारम्परिक तरिकहरूले आफ्नो अस्तित्व हराउदै जादैछ, जबकि नयाँ तरिकाहरू दैनन्दिन जन्मदैछ। शताब्दी देखिनै विरोधको तरिकाहरू कुनै नियममा बाधिएका छैनन् न नै यिनीहरू सबै सांगठनिक देब्रे पन्थिहरूद्वारा सृष्टि गरिएका हुन्। जब मनोरमा देवीको बलात्कार र क्रूर हत्याको विरोधमा मणिपुरका मैरानि सङ्गठनका महिलाहरू नाङ्गो भएर ‘इन्डियन आर्मी रेप अस’ भन्दै- सड़कमा ओर्लिए तब कुनै पनि सामाजिक मर्यादाहरूले उनीहरूको वर्षौ देखि दबिएको तीव्र आक्रोशलाई छेक्न सकेन। जब टुचनिसिया वा तेलेन्गाना अनि अरू क्षेत्रका मानिसहरूले आफ्नो शक्तिशाली शत्रु विरद्ध सबैको सामु आत्मदाह गर्ने तरिका अप्नाए, भारतमा जुट मिल अनि गारमेन्ट इन्डस्ट्रीका मजदुरहरूले वर्षौंदेखि खप्दै आएको मध्यकालीन शोषणलाई तोड़दै रिस र आक्रोशले मालिक वा म्यानेजरलाई जिउँदै जलाई दिए, यस्तो विरोधहरूलाई पनि केवल यसको तरिका हेरेर गलत भन्न सकिन्दैन। जस्तै चौरी-चौरामा अहिंसावादी आन्दोलन चली रहेको बेला केही आन्दोलनकारीहरूले अङ्ग्रेजी शाषकको हिंसाको बदला प्रतिहिंसा गर्दा जम्मै आन्दोलनलाईनै गलत भनेर बिचमै जनताको साथ छोडिदिनुले त्यस्ताकको मानिसहरूको सङ्घर्षमा ठुलो क्षति पुयायो। 

हाम्रो देश नारी स्वतन्त्रता र पितृसत्ता विरुद्ध सचेतनतामा एकदमै पछाडिएको छ जसले गर्दा यस विरुद्धको सङ्घर्षलाई देशको प्रगतिशील गणतान्त्रिक आन्दोलनसित सोझै जोड्न सकिन्छ। यसैले गर्दा नै सडकमा चल्ने घुसखोरीलाई मान्यता दिएको कुरामा मौन दर्शक हुन्छन्, समाज अत्तालिएर कहालिन्दैन जब खुल्लमखुल्ला पुरुषहरू बाटोमा पिसाब गर्छन् (नारीले गर्न सक्दैनन्), तर सार्वजनिक रूपमा प्रेम दर्शाए भने समाजले यसको घोर भर्त्सना गर्छ, समाजमा हाहाकार मच्चिन्छ। जुन समाजमा प्रेम वा यौनताको कुराहरू भयङ्कर पाराले दबाइएर राखिएको छ, जहाँ समाज र राज्यले मानिसको निजी र सामाजिक जीवनमा लगातार यसको प्रत्यगामी नियमहरू लादी रहेको छ अनि विशेषगरी जब सङ्घ परिवारले सांगठनिक र हिंसक रूपले दमन गरी रहेको छ, यति बेला विरोधको निम्ति निश्चित रूपमा सार्वजनिक रूपले प्रेमको प्रदर्शन गर्नु पनि एउटा ‘राजनैतिक  कदम’ हो। जब दाह्री पाल्दैमा कुनै व्यक्तिलाई आतकंकारीको संज्ञा दिइन्छ र उसलाई सताइन्छ तब यसको विरोधमा दाह्री पाल्नु पनि ‘राजनैतिक कदम’ हो। जब सानो जातिका मानिसहरूलाई अछुत वा घृणित भनेर छुट्याइन्छ तब आफ्नो परिचय बताउनु पनि ‘राजनैतिक कदम’ हो। जब सडकमा बुर्खाबिना हिड्ने महिलाहरूमाथि फतवा जारी गरिन्छ तब बुर्खा फ्याकी आफ्नो अनुहार देखाएर हिड्नु पनि ‘राजनैतिक कदम’ हो।

कोचिमा भएको ‘मोरल पुलिसिंग’ -को घटनाको विरुद्धमा भएको विरोधको या तरिकाले सङ्घ परिवारको नीति र कामलाई पनि उदाङ्गो पारेको छ। यदि सङ्घ आफ्नो प्रत्यगामी ‘सदाचार’-लाई फैलाउन र मध्यकालीन समाजतन्त्रको स्थापनाको लागि चलिरहेको शोषणकारी नीति त्यागेन भने मोरल पुलिसिंगको मुख्य मोहन भागवतको मुखैमा यस्तो आधुनिक विरोधको स्वरूप स्वतः उभ्रेर आउनेछ। हाम्रो देशमा तालमेल मिलाएर चलिरहेको सङ्घ परिवार र कर्पोरेट सेक्टरहरूले देशको करोडौ मानिसहरूको गणतान्त्रिक महत्वकांक्षालाई निमोठ्ने काम गर्दैछ यसैले एकजुट सङ्घर्ष गर्ने समय आएको छ— खाना र नौकुरीको, त्यसरीनै कमुनलिजम, नारी आन्दोलन, लैगिक भेदभाव र जाति बिच छुवाछुतको आन्दोलनलाई गाभेर तिनीहरू विरुद्ध डरलाग्दो चौतर्फी हमला गर्नु पर्छ।

नयाँ प्रकारको स्वतः विरोधहरूको जन्म हुँदैछ र यस्ता विरोध जनाउँदै आजको युवा युवतीहरू सड़कमा ओर्ली रहेका छन् चाहे त्यो १६ दिसम्बरमा दिल्लीमा भएको ‘ग्यांग रेप’ होस् वा जादबपुर विश्वविद्यालयमा होक-कोलोरबको रयाली वा हालैको केरेलाको मुद्दाको समर्थन गर्दै देशको चारै कुनाबाट आएको आवाजनै किन न होस्। यस्ता विरोधहरू प्रविधिकीको विकासले गर्दा एक जग्गा देखि अर्को जग्गामा तत्क्षण पुग्ने गर्छन्। यो नयाँ चलनको शक्ति र सीमिततालाई बुझ्नको निम्ति यो जान जरुरी छ कि कसरी यी स्वतः स्फुर्त विरोधहरू धैर्य र लगातार परिश्रमको फलस्वरूप पाएको सचेतनता र सांगठनिक राजनैतिक कदमको पुरक हुन सक्छ। युवा र विद्यार्थीहरूको सङ्घर्ष र प्रतिदिनको सङ्घर्षमा लागि परेको खटिखाने मानिसहरू र समाजमा दबिएर बसेका मानिसहरूको सङ्घर्षमा कस्तो अन्तर्सम्बन्ध छ त्यो बुझ्ने प्रश्नहरूले देशमा रहेको आजको प्रगतिशील देब्रेपन्थी आन्दोलनहरू समक्ष एउटा ठुलो चुनौती खडा गरिदिएको छ। युवा र विद्यार्थीहरू द्वारा देखाइएको यस्तो स्वतः विरोधहरूको हामी प्रशंसा गर्छौ र यसैले आज हामी जो पनि समाजको प्रगतिशील परिवर्तनको निम्ति काम गर्दैछौं विरोधको तरिकालाई लिएर तर्क नगरेर यस्तो विरोधको समर्थनमा उभिनु पर्छ र यही हाम्रो कर्तव्य हो।