इजरायल-प्यालेस्टाइनबीच निरन्तर द्वन्द्वको इतिहास

नवेम्बर महिनामा इजराइल रक्षा बलद्वारा प्यालेस्टाइनको गाजामा विशाल आक्रमण केहीदिन चलेपछि युद्धविराम आयो। १९ नोवेम्बर सम्ममा तेहरान टाइम्सको विवरण अनुसार इजराइलले गाजामाथि कम्तिमा पनि १३५० हवाई अनि समुद्री आक्रमण गरिसकेको छ। प्यालेस्टाइन मानव अधिकार केन्द्र अनुसार १५८ प्यालेस्टिनीहरूले आफ्नो ज्यान गुमाए, ती मध्ये १०२ जना साधारण नागरिक थिए। अर्को तर्फ प्यालेस्टिनी रकेटको गोलाबारीले ४ जना इजराइल नागरिक अनि १ जना सैनिकको मृत्यु भएको थियो। अन्तमा २१ नोवेम्बर मा युद्ध बिरामको निम्ति दुवै प्यालेस्टाइनको पक्षमा हमास अनि इजराइल सहमत भए।

     अमेरिका, ब्रिटेन, क्यानाडा अनि अन्य पश्चिमी देशहरू इजराइलको पक्षमा उभिए भने ईरान अनि इजिप्ट, इजराइलको विरूद्धमा उभिए। संसार भरिका देशहरूले इजराइलले गरेको हमला विरूद्ध विरोध र प्रदर्शन गरे, इजराइलमा पनि धेरै प्रदर्शनहरू भयो।

     वर्तमान प्यालेस्टाइन पश्चिमी जोर्डनको राज्य हो। प्यालेस्टाइन पौराणिक इजिप्टको इतिहास अनुसार मध्य समुन्द्रतटको दक्षिणपूर्वी तटबाट लगभग आजका राज्यहरू इजरायल, पूर्वी जेरूसलम, गाजा क्षेत्र पश्चिम जोर्डन राज्य हुदै आजको जोर्डनमा पर्छ। यी राज्यहरू ऐतिहासिक र धार्मिक रूपमा असाध्यै महत्वपूर्ण थिए र अझ सम्म पनि छन्। यी राज्यहरूमा यहुदी, इस्लाम र इसाइहरूले आ-आफना धर्म फैलाएका थिए। पहिलेदेखि प्यालेस्टाइन कसको हो त? भन्ने प्रश्न विवादास्पद रहेको छ।

     प्यालेस्टाइनको स्वतन्त्रताका लागि प्रथम युद्ध सातौ शताब्दीमा भएको मानिन्छ। उक्त युद्धको नेतृत्व दोस्रो कालिफन उमार इव्रन अल चटावले गरेका थिए भने स्वतन्त्रता संग्राम टेम्पलबर्ग सम्म पुगेको थियो। युद्ध पछि पनि प्यालेस्टाइनमा यहुदी, इसाइ र मुसलमानहरू संगै बस्दै गरे। बेला बेलामा केहि झपडहरू भैरहन्थे तर ११रौ शताब्दीको अन्ततिर रोमका इसाई युद्धनायकहरू संसार जित्न यता-उति चाहार्न थाले। यस क्रममा उनिहरू प्यालेस्टाइन पुगे र त्यहाँ उनिहरूले भौगोलिक रूपले सुविधायुक्त भुमि पाए खोंचो परेको समुद्रको तटमा रहेको प्यलेस्टाइनबाट अन्य क्षेत्रमा आक्रमण गर्न, युद्ध छेड्न र लुक्न अनि आवत जावत गर्न सजिलो हुन्छ। त्यस पछि उनिहरूले प्यलेस्टाइनलाई युद्धक्षेत्र बनाउने उद्धेश्यले हातमा लिए। यतिमात्र होइन यिनीहरूले प्यलेस्टाइनलाई बिज्ञान, कला, दर्शनशात्र र साहित्यमा धेरै उन्नत पाए।

     इस्लामहरूको यो सकारात्मक पक्षलाई यहुदी र इसाई युद्धनायकहरूले इर्श्याका दृष्टिले हेर्न थाले र यसको विकाशमा बाधा हाल्ने योजनाहरू तयार पारे। यसरी आदीबासी प्यालेस्टाइन इस्लामहरू र पश्चिम रोमन सभ्यताबीच झडप शुरू हुन थाल्यो । यसबीच धेरैवटा धर्मका नाममा युद्धहरू भए, जसमध्ये ३० बर्षे धार्मिक युद्ध जुन इटलीबाट शुरू भएको थियो त्यसले विश्वभरीका जनतालाई प्रभाव पार्यो। यद्धपि यो युद्ध रोमन क्यथोलिकहरूका बीचको नितान्त धार्मिक भनिएपनि यसले प्यालेस्टाइनलाई नराम्रो गरी द्वन्द्वमा फसायो।

     प्रथम विश्व युद्धपछि संसारमा थुप्रै परिवर्तनहरू भए तर प्यालेस्टाइनमा विद्रोहको राँको निभेन। १९३० र १९४० को दशकमा यहुदीहरूले युरोप र अमेरिकाबाट भूमिगत एवं गैरकानूनी रूपमा यहुदीहरू ओसारेर इसरायल र प्यालेस्टाइनका विभिन्न स्थान एवं क्षेत्रमा पुनर्बास गराउन थाले। त्यसपछि दोस्रो विश्व युद्ध छेडियो। दोस्रो विश्व युद्धको बेलामा कम्तीमा पनि एकलाख भन्दा बढी यहुदीहरू प्यालेस्टाइन पुगेर छरिएर बसोबास गर्न थाले।

     सन् १९४५ र १९४६मा यहुदीहरूले घरि घरि मुसलमान क्षेत्रमाथि आक्रमण गरे। उनिहरूको उद्धेश्य थियो कि जसरी भएपनि उक्त क्षेत्र (अहिलेको इसरायल)बाट प्यालेस्टाइनीहरूलाई भगाउने र आफ्नो एकछत्र राज्य कायम गर्ने। त्यतिबेला बेलायती सरकारले समेत उनिहरूको त्यस आतंकको विरोध गरेका थिए र प्यालेस्टाइनी प्रहरीसंग संयुक्त काम गरेर यहुदीको शक्तिलाई कमजोर तुल्याउने प्रयास पनि गरे तर असफल भए किन भने त्यतिबेला यहुदीहरूको भूमिगत मोर्चाको आक्रमणबाट बेलायती सैनिकको ठूलो अंश क्षतिग्रस्त भएको थियो। क्रमश त्यहाँ कफ्र्यू लगाइयो। उक्त कफ्र्यू उल्लंघन गरेको कारण इज्याक रबिन पक्राउ परेका थिए। पछि उनि इजरायलको प्रधान मन्त्री समेत बने।

     

     यहुदीहरूको मोर्चाको वृहत जनसंख्याले १९४६ पछि अमेरिकामाथि दवाव दिन थाल्यो कि पोल्यैण्ड र अन्य पूर्वी युरोपमा बसोबास गरेका यहुदीहरूलाई जर्मनी अथवा प्यालेस्टाइन (अहिलेको इसरायल)मा बसाई सराई गराउनु पर्छ। अमेरिकी सुपरपावरले पनि दवावमा आएर सोहि गर्न थाल्यो।

     भारत छोड्ने निर्णय बेलायतले १९४५ तिरै गरिसकेको भए पनि भारतलाई कसरी फुटएर छोड्ने भन्ने निर्णय नभैसकेकाले अंग्रेजहरू झुण्डिइरहेका थिए र १९४७ सालमा बेलायतले भारतलाई तीन टुक्रामा विभाजन गरेर छाड्यो। किनभने त्यतिबेला बेलायतका लागि भारतीय उपमहादीपभन्दा प्यालेस्टाइन महत्वपूर्ण थियो। इतिहासकारहरू अनुसार समुद्रतटमा रहेको प्यालेस्टाइन बेलायतले आफ्नो लागि भौगोलिक र आर्थिक दृष्टिले महत्वपूर्ण देख्यो, दुवै राज्यलाई समाइराख्नु बेलायतलाई महंगो पर्दै गयो। बेलायतमा गरिबी बढ्दै थियो। लण्डनमाथि धुँवाको कालो मुस्लो निस्कन थाली सकेको थियो। यस्तो अवस्थामा बेलायतले प्यालेस्टाइनलाई मात्र समाइराख्नुमा आफ्नो भलो ठान्यो। तर प्यालेस्टाइनीहरू र यहुदीहरूको युद्धको राँको बेलायतसम्म पुग्यो र यतिमात्र नभएर संयुक्त राष्ट्रसंघ सम्म फैलियो। अप्रेल १९४७मा संयुक्त राष्ट्रसंघले प्यालेस्टाइनको दुई भाग गरि एक भागलाई यहुदीहरूको र अर्को भागलाई अरबीहरूको राज्यमा विभाजन गर्ने प्रस्ताव दियो।

     प्यालेस्टाइनको विभाजनलाई पश्चिम युरोप र सोभियतसंघले पनि स्वीकृति दिए, तर प्यालेस्टाइनीहरूको संघर्ष चाँही समग्र प्यालेस्टाइनलाई स्वतन्त्र राज्य बनाउने भन्ने उद्धेश्यले प्रेरित थियो। यसरी बेलायतले प्यालेस्टाइनबाट पनि हात धुन पर्यो।

     प्यालेस्टाइन र इजरायलको विभाजन भईसके पछि लगत्तै प्यालेस्टाइन माथि यहुदीहरूबाट एक भयंकर आक्रमण भयो। जसमा सयौ प्यालेस्टाइनीहरू मारिए साथै झण्डै तीनलाख प्यालेस्टाइनीहरू त्यहाँबाट धपाइए। धपाइएका प्यालेस्टाइनीहरूका घरहरूमा इजरायलीहरूले गैरकानूनी यहुदी आप्रवासीहरूलाई हाले।

संयुक्त राष्ट्रसंघले गरेको प्यालेस्टाइनको विभाजन अन्तर्गत यहुदीहरूको राज्यको रूपमा आजको इजरायल १९४८को मे महिनामा गठन भएको हो। यहुदीहरूले इजरायल राज्य पाईसकेपछि पनि प्यालेस्टाइानमाथि आक्रमण गर्न छोडेनन्। प्यालेस्टाइनीहरूका गाँउ र टोल खाली गराउदै यहुदीहरूको पुनर्वास गराउन थाले। ती क्षेत्रहरू गाजा,, हायरजासीन र पश्चिमबैकहरू हुन्।

     इजरायलीहरूले ५० र ६० को दशकमा जर्मनीबाट पर्याप्त मात्रामा हातहतियारहरू प्राप्त गर्न थाले, कतिपय खरिद गरेर र कतिपय दोस्रो विश्व युद्धमा जर्मनीमा मारिएका यहुदीहरूको क्षतिपूर्तीको रूपमा फेला पारे ।

१९६४मा प्यालेस्टाइनमा इजिप्टका तत्कालीन राष्ट्रपति गमाल अबर नोसार र अहमद सकु आइरीको नेतृत्वमा 'प्यालेस्टाइन लिबरेशन अर्गनाइजेशन' (पी.एल्.ओ.)को गठन भयो। पी.एल.ओ.को गठन डेमोक्रेटिक फ्रन्ट अफ लिबरेशन प्यालिस्टीना, अरब लिबरेशन फ्रन्ट र पपुलर स्ट्रगल फ्रन्टको नामक प्यलिस्टाईन र त्यस क्षेत्रको स्वतन्त्रताका निम्ति संघर्षरत संगठनको सहयोगबाट भएको हो। अरू थुप्रै साना संगठनहरू पनि यसको सहयोगी हुन् । कतिपय उक्त संगठनहरू आज पनि आ—आफ्नो ठाँउबाट संघर्षरत छन्।

     पी.एल.ओ.को गठनको लगभग पाँच वर्ष पछि यासिर अराफात पी.एल.ओ.को गुरिल्ला युद्धका नायक बने र उनले आफुले बाध्ने फेटालाई प्यालेस्टाइनको चिन्ह भन्ने घोषणा गरे। युद्ध, संघर्ष र शान्ती वार्ता, एवं समर्थन, आलोचना र समालोचनाका विभिन्न संघारहरू पार गर्दै यासिर अराफातले दृढ रहेर संघर्ष गरे र आफ्नो अन्तिम साँससम्म पि.एल.ओ. र समग्र प्यालेस्टाइनको नेतृत्व गरिरहे । अहिले प्यालेस्टाइनको स्वतन्त्रताको लडाईलाई हमास पार्टीले नेतृत्व दिरहेको छ। हमासले पी.एल.ओ.को धेरैजसो उद्धेश्यहरूलाई स्वीकार गरेको छ। हमास पार्टीको घोषणापत्रमा भनिएको छ — "हाम्रो प्यालेस्टाइनमा रोमनहरूले राज्य गरे, परसियन अर्थात फारसीहरूले राज्य गरे, इसाइका युद्धनायकहरूले राज्य गरे र बेलायतीहरूले पनि राज्य गरे। ती सबै टिक्न सकेनन्, यसैगरी इसरायलीहरूपनि यहाँका हैनन् भने कुराको साक्षी इतिहास र भूगोल स्वयं छ।"

इन्टरनेटबाट अम्बिका राई अनि राहुल राई द्वारा सङ्कलित